Վալերի ՄԻՐԶՈՅԱՆ. Հայաստանյան եթերի մազոխիստական վարժանքներից

Հայոց նորանկախ պետության առաջին տարիներին որոշ նորաթուխ հեռուստահաղորդավարներ, միգուցե խոսքի աննախադեպ ազատության հնարավորությունից «արբած», չգտան մեկ այլ նյութ, քան հայերենը միտումնավոր աղավաղելը: Խոսում էին փողոցի լեզվով, իրենց խոսքի մեջ խցկում ռուսերեն, թուրքերեն, անգլերեն առանձին բառեր և արտահայտություններ, մոգոնում ծաղրաբառեր (չհիշատակենք դրանք), զավեշտաբար հնչեցնում հայերենը և այլն:
Ամենաբարյացակամ վերաբերմունքի դեպքում անգամ եթերային հայերենի այս տեսակը չէր կարող ընկալվել որպես հայերենն աղավաղողների վարքի ծանակում, եթե անգամ հեղինակները փորձեին այդկերպ արդարանալ: Հակառակն էր կատարվում. աղավաղված հայերենը հանրայնորեն ամրագրվում էր, ընդօրինակվում, իսկ ամենացավալին այն էր, որ սկսեց հայտնվել մանուկների բերանում:
Այս շրջանը, բարեբախտաբար, անցավ: Բայց, ինչպես ամեն հիվանդություն, սա էլ սեփական լեզուն ծաղրելու, մազոխիստաբար ինքնանվաստանալու վարակը երբեմն վերադառնում է: Եվ ահա լեզվական ինքնաստորացման այս վարակը 2013 թ. վերջին հայտնվել է «Կենտրոն» հեռուստաընկերությունում, լիովին պատել «Անտիվիրուս» հաղորդման երիտասարդ հաղորդավարին: Երևի տողերիս հեղինակի և տվյալ հեռուստաընկերության ղեկավարության ճաշակն ու հումորի զգացումը շատ են տարբերվում, բայց անգամ այդ դեպքում, ինչպե՞ս են նրանք հանդուրժում լեզվական զազրախոսությունը. իսկապես զավեշտակա՞ն, իսկապես անզուգական, գտնվա՞ծ հնարք է հաղորդումը մշտապես սկսել «Ես հայերեն վաաբչե չգիտեմ» մուտքով:
«Շանթ» հեռուստաընկերության «Վիտամին» հաղորդաշարն էլ վարակազերծման կարիք ունի: Ձմեռային օլիմպիական խաղերին ընդառաջ մի հաղորդման մեջ (2014 թ., փետրվարի 4) հաղորդավարը դահլիճին է դիմում. «Ով գիտի՝ ո՞նց ա «Прыжки на лыжах с трамплина» սպորտաձևի հայերեն անվանումը»: Լռություն է, պատասխան չկա: Չգիտեք ինչու, ծիծաղում են: «Շատ հեշտ անվանում է, –շարունակում է վիտամինականը,– ասեմ՝ դուք էլ իմացեք»: Հետո, իբր դժվարությամբ, գրպանից հանում է մի թերթիկ և ընթերցում՝ «Ոտնահարթակից դահուկացատք»: Դարձյալ հռհռոց: (Ինչի՞ վրա, հայ ժողովուրդ, հայոց աստվածային լեզվի անարժան ժառանգներ: Ռուսերենն ինչո՞ւ այդպես դարձավ ձեզ հարազատ ու սիրելի:) Հաղորդավարը դեռ մոլեգնում է. «Շատ իձյալական թարգմանություն է: Ճիշտ ա, ես չգիտեմ՝ էս երկու բառից որն ա լիժան, որըª տռամպլինը»: Դարձյալ խանդավառ ծափողջույններ:
Հնարավո՞ր է եթերում զավեշտաբանել առանց լեզվական գռեհկաբանության և հենց լեզուն զերծ պահելով զազրախոսական վարժանքներից: Հնարավոր է, և արվում է: Խորհուրդ կտայինք «Կենտրոնի» և «Շանթի» պատասխանատուներին մեկ անգամ գոնե դիտել «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության «Արմկոմեդի» հաղորդումը. դարձյալ երիտասարդ հեղինակներ են, բայց առարկայորեն ապացուցում են, որ կարելի է ամեն ինչից զավեշտաբար խոսել, փայլուն կերպով սրամտել, բայց ո´չ հայերենը ծաղրելով, ո´չ գռեհկաբար, այլ ընդհակառակը, ընտիր, առինքնող լեզվով:
Վերջապես, ռուսական զավեշտական որևէ հաղորդման ընթացքում մենք չենք տեսնում սեփական լեզվի ստորացման նման երևույթ: Մի՞թե, իրոք, ինչպես մեզ առանձնապես չսիրող ազգի մի ներկայացուցիչ էր բնութագրել, հայերս մազոխիստ ազգ ենք: Համենայն դեպս, հայոց լեզվի, մեր ինքնության հիմքերի հիմքի հրապարակային միտումնավոր աղավաղման փաստը երկու եզրակացության է հանգեցնում. կամ մենք, իսկապես, մազոխիստ ենք (ինքներս մեզ ցավ ենք պատճառում և դրանից հաճույք ստանում), կամ էլ, անգիտակցաբար, օտարի ջրաղացին ջուր ենք լցնում, խոցելի դարձնում մեր ազգային անվտանգությունը:
Միով բանիվ՝ լեզվի ծանակումը պիտի բացառվի հա¬յաստանյան եթերից, իսկ մեղավորները պիտի պատժվեն: Երկիր և պետություն կորցնում են նաև այսպես՝ լեզվական անհոգությամբ, երբ, մի կողմից՝ անգլերենն է ներխուժում հայոց լեզվամշակութային անդաստան, ռուսերենն էլ՝ վրադիր ձգտում է վերականգնել նախկին տերունական լեզվի իր կարգավիճակը, մյուս կողմից՝ ինքներս ենք ոտնատակ տալիս մեր մեծագույն արժեքը, հանդուրժում հայոց ոսկեղենիկի եթերային բռնաբարումը:

Մեկնաբանություններ